By’okola okuweza amakungula

Oct 28, 2024

ABALIMI bangi beeraliikirivu nti, omusana guyinza okukwata ebirime byabwe ne batafuna makungula ge bandyagadde. Kivudde ku nkuba eruddewo okutonnya ekibaleetedde okusimba ekikeerezi nga balowooza nti, newankubadde enkuba eruddewo nga tetonnya, ate yandiggwaayo amangu olwo ebirime bye basimbye ne bitabala.

By Bukedde Omusunsuzi
Journalist @NewVision

ABALIMI bangi beeraliikirivu nti, omusana guyinza okukwata ebirime byabwe ne batafuna makungula ge bandyagadde. Kivudde ku nkuba eruddewo okutonnya ekibaleetedde okusimba ekikeerezi nga balowooza nti, newankubadde enkuba eruddewo nga tetonnya, ate yandiggwaayo amangu olwo ebirime bye basimbye ne bitabala.
Okusinziira ku lipooti y’ekitongole ekikola ku nteebereza y’embeera y’obudde mu ggwanga ekya Uganda National Meteorological Authority ey’omwezi gwa September okutuuka mu December, yakikakasa nti, omwezi gwa December gwandiba ogw’omusana. Era baawa abalimi amagezi okuteeka mu nkola ennima zonna ezisobola okubayambako okukuumira amazzi mu ttaka ebirime byabwe bisobole okuyita mu mbeera eno.
ABAKUGU BAWABUDDE ABALIMI KU
BYE BALINA OKUKOLA MU MBEERA ENO
Dr. Frank Kagoda, omukugu mu by’ensigo era ng’akola n’ekitongole ekikola ku kunoonyereza mu by’obulimi n’obulunzi ekya NARO, agamba nti: Mu kiseera kino ng’abalimi bateebereza nti, enkuba yandiggwaayo amangu, balina okubaako bye bakola okulaba ng’ebirime bye basimbye bikozesa enkuba entono okukula amangu olwo omusana gugende okujja ng’ebirime byabwe bisomose. Mu bye balina okukola mulimu:
1 Okusimba ebika by’ensigo ebikula amangu: Omulimi atannasiga mu kiseera kino, kakasa ng’osimba ensigo ezikula amangu. Ensigo zino ziri mu bika byonna eby’ebirime omuli; kasooli, ebijanjaalo, obummonde n’ebirala. Mu bijanjaalo ekikya kya NABE 15 kikola mu mbeera eno, mu kasooli weekwate MM3 kubanga mu nnaku 90 zokka aba akaze.
2 Koola mangu: Kakasa nga toteekawo mbeera eyinza kuzihhamya birime byo. Noolwelyo, ebirime byo bikoole mangu biveemu omuddo ogwandibiremesezza okukula amangu.
3 Okulima ng’okozesa obugegere mu nsozi: Enkola ey’okutema obugegere mu nnimiro naddala abo abalimira ku lusozi eyamba singa enkuba etonnya okukwata ettaka ne litakuluggusibwa mukoka, wadde ebirime okutwalibwa amazzi, ate nga gasigala mu ttaka.
EBIRALA BY’OKOLA OKWERINDA OMUSANA
Azariah Kaggwa, omulimisa w’eggombolola y’e Kammengo mu disitulikiti y’e Mpigi, agamba nti:
l Okugimusa ettaka: Kino kisobozesa ebirime okukula amangu ne biva mu nnimiro nga tebikwatiddwa musana kukufiiriza.
l Okufukirira: Osobola okukozesa ebintu ebikwetoolodde ng’obucupa n’ofukirira ebirime ng’emboga, ennyaanya n’ebirala ebigwa mu kkowe eryo. l Okubikka: Era ebirime ng’emboga n’ennyaanya, okubikka kusobola okutuyambako okukuumira amazzi mu ttaka akabanga akawerako nga kino kitegeeza nti, n’enkuba entono oba amazzi ge tufukiridde gasobole obutafuumuuka kuggwa mu ttaka mu bwangu.

Related Articles

No Comment


(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});