Okuriisa okw’omurembe kuhwera abariisa n’abahingi omuri Kiruhura

Munyamahurire
Munyamahurire @Tv West
Feb 03, 2024

Okuriisa okw’omurembe kuhwera abariisa n’abahingi omuri Kiruhura

N’ebya Christopher Ahimbisibwe

Empinda-hinduka y’obwire eriho obwahati omu Uganda hamwe n’ensi yoona eriyo nereetera abahingi n’abariisa bateganisibwa. 

Eki nokireebera kimwe omu bwire bw’ekyanda ahu abariisa barikuba nibaronda obunyatsi hamwe n’amaizi g’okuhereza amatungo gaabo nangwa n’okushukyerera ebihingwa byabo.

Ahabw’eshonga egi aba ‘Itungo farm pastures’ obwo bebembirwe Pison Binobusigye, barugireyo batandika kwegyesa abariisa omuri Kiruhura, Mbarara, Ntungamo na Isingiro oku bakubaasa kukoresa  emiringo y’eby’obuhingi n’oburiisa eri aha mutindo n’ekigyenderewa ky’okutunga amagoba.

Abahingi n'abariisa babangwirwe okuriisa n'okuhinga okw'omutindo...(Photo by Christopher Ahimbisibwe)

Abahingi n'abariisa babangwirwe okuriisa n'okuhinga okw'omutindo...(Photo by Christopher Ahimbisibwe)

Abariisa abahikire aha mushomo ogu batungire obukugu aha kuhinga ebinyatsi by’ente bitari bimwe nabimwe n’oku bakubaasa kubikoresa gye bakatunga amagoba. 

Okuhinga ebinyatsi obwire obu nigumwe aha muringo oguriyo niguhwera abariisa kubiika n’okugira ebyokurya birikumara namunonga omubwire obw’ekyanda. 

Abariisa abahikire aha mushomo ogu batungire obukugu omubintu nka; okukora ebyokurya by’ente omumiringo etari emwe n’emwe nka hay na silage, okuwakubaasa kukoresa ebivera ningashi silage bags kubiika ebyokurya, hamwe n’okubishara orikukoresa ebyoma.

Abahingi n'abariisa babangwirwe okuriisa n'okuhinga okw'omutindo...(Photo by Christopher Ahimbisibwe)

Abahingi n'abariisa babangwirwe okuriisa n'okuhinga okw'omutindo...(Photo by Christopher Ahimbisibwe)

Ekitongore ekya URUS ekirikujunaanizibwa aha kutunguura omutindo gw’ente obwo barikwemesa ente amaizi n’ekigyendererwa ky’okureeta ebika by’ente ebirungi. 

Ekitongore eki nikikwatanisa n’ekitongore ekya Uganda National genetics Resource center and data bank n’ekigyendererwa ky’okutunguura omutindo gw’ente omu Uganda.

Kurugiirira ahari Dr. William Kabanda, kuruga omukitongore ekya URUS ekyatandikire omugwa 2018, aba babangwire abariisa okutandika kukoresa omuringo ogw’okwemesa ente zaabo obwe barikukoresa amaizi agari aha mutindo kutari kuguma nibakoresa emiringo eya kare erimu okukoresa empaya ninga enumi.

Abahingi n'abariisa babangwirwe okuriisa n'okuhinga okw'omutindo...(Photo by Christopher Ahimbisibwe)

Abahingi n'abariisa babangwirwe okuriisa n'okuhinga okw'omutindo...(Photo by Christopher Ahimbisibwe)

Kakuru Danson omwebembezi kandi omuriisa asiimire aba Itungo farm pastures ahabw’okureeta omushomo gw’okubangura abariisa okubakubaasa kuruga omukuriisa okwakare bakatandika kuriisa n’ekigyendererwa ky’okutunga sente. 

Okuriisa kandi okeihamu kihango tikirikumanyisa ngu obe oine omwanya muhango kureka amagyezi hamwe n’obukodyo obu orikukoresa nibwe burikurugamu eki orikwenda. Naagira ngu okuriisa ente nkye zikakuhereza amate maingi nikyo abariisa baine kukora obwahati ahabw’okuba embeera y’obwire egumire n’ehinduka.

Abahingi n'abariisa babangwirwe okuriisa n'okuhinga okw'omutindo...(Photo by Christopher Ahimbisibwe)

Abahingi n'abariisa babangwirwe okuriisa n'okuhinga okw'omutindo...(Photo by Christopher Ahimbisibwe)

Oijuke ngu ekitongore ekirikureeberera omutindo gw’amate omu eihanga nikyoreka ngu hariho okweyongyera kw’amate omu bwingi n’obucweka 37% omwaka oguhwaire kandi baine amatsiko ngu omwaka ogu amate nigaza kweyongyera. 

N’obu abariisa batungire okwegyesibwa okubakubaasa kutunguura faamu zaabo obwe barikuhinga ebinyatsi by’ente hamwe n’okukoresa amaizi kwemesa, aba niboreka okuhakiriho ebizibu by’emibazi y’amatungo ey’ebicupuri eretiire engoha yaremwa kufa. Nikwe kushaba gavumenti kubahwera ahanshonga y’engoha eriyo n’ebanyangaaraza.

#WestUpdates

Related Articles

No Comment


(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});